chỉ dẫn cách cúng giá»— tổ nghá» nghệ thuáºt ngà y 11 và 12 âm lịch
Ngà y 12/8 âm lịch hà ng năm được xem là ngà y ý nghÄ©a trá»ng đại của những ngÆ°á»i hoạt Ä‘á»™ng trong lÄ©nh vá»±c sân khấu. Vì đó là ngà y để má»—i ngÆ°á»i nghệ sÄ© thắp nén hÆ°Æ¡ng tri ân tiên tổ, những ngÆ°á»i thầy, những tiá»n bối đã có công khai hoang bá»™ môn nghệ thuáºt sân khấu truyá»n thống, đặc biệt là bá»™ môn hát bá»™, chèo, cải lÆ°Æ¡ng.
Từ năm 2010 ngà y nà y cÅ©ng được chá»n là ngà y sân khấu Việt Nam và đây là ngà y liên hoan há»™i diá»…n tôn vinh những vỡ diá»…n, những vai diá»…n, những nghệ sÄ© xuất sắc trong năm qua. Äây cÅ©ng là dịp tổng kết đánh giá hoạt Ä‘á»™ng sân khấu. Ngà nh sân khấu sẽ tiếp tục phát huy tinh thần uống nÆ°á»›c nhá»› nguồn, viếng thăm những ngÆ°á»i thầy, nghệ sÄ© già yếu, neo ngÆ°á»i có cảnh ngá»™ khó khăn.
Giỗ tổ ngà nh sân khấu bắt nguồn từ đâu?
Cứ đến ngà y những ngà y giữa tháng 8 âm lịch thì Ä‘iện ảnh các nÆ¡i lại rá»™n rà ng chuẩn bị cúng tổ. Dù báºn rá»™n nhÆ° thế nà o, các nghệ sÄ© cúng gác lại công việc, chia thà nh từng Ä‘oà n, đến Ä‘iện ảnh nà y thắp hÆ°Æ¡ng, qua sân khấu khác thắp hÆ°Æ¡ng, thắp hÆ°Æ¡ng từ rạp nà y qua rạp khác. NhÆ°ng khi được há»i tổ nghiệp là ai thì má»—i ngÆ°á»i lại kể theo má»™t cách khác nhau.
NSƯT Kim Tá» Long cho biết: “Từ khi bÆ°á»›c và o lÄ©nh vá»±c nghệ thuáºt, hầu nhÆ° nghệ sÄ© nà o cung luôn tin rằng có dốt. mặc dầu vẫn chÆ°a biết chuẩn xác tổ nghiệp của ngà nh là ai chỉ biết đó là đấng khôn thiêng, luôn dõi theo ngà nh. Các nghệ sÄ© tin cáºy và thá» cúng. Những ngÆ°á»i lá»›n tuổi thì rất tin cáºy và coi trá»ng, trÆ°á»›c khi lên sân khấu luôn thắp hÆ°Æ¡ng, khấn tổ nghá». Và rất nhiá»u việc xảy ra thá»±c tiá»…n chỉ cần thắp hÆ°Æ¡ng khấn tổ má»i ngÆ°á»i Ä‘á»u được phù há»™â€
Trong những giai thoại vỠông tổ Ä‘iện ảnh, giai thoại chúng tôi được nghe nhiá»u nhất là hai vị hoà ng tá» mê coi hát đến mức chết trong buồng hát. Linh hồn của há» liá»n tù tù hiện lên coi hát và há»™ trì nên ngÆ°á»i trong nghá» bèn láºp bà n Ä‘á»™c 2 vị là tổ. Ngà y 12/08 chÃnh là ngà y 2 vị hoà ng tá» chết tháºt.
Bên cạnh đó, còn có giai thoại phổ quát khác vá» truyá»n thuyết “ông tổ ngà nh sân khấu. Ông tổ xuất thân từ ăn xin. thà nh thá», nghệ sÄ© rất eo sèo cho tiá»n ăn mà y, ăn xin vì cho rằng nhÆ° thế là xúc phạm đến tổ nghiệp.
NSND Äinh Bằng Phi cho rằng, những giai thoại nà y được dá»±ng ra bản tÃnh là tạo sá»± tin tức. Những ngÆ°á»i là m sân khấu Ä‘á»u cho mình là con cháu của “ông tổâ€. Ông cÅ©ng giải thÃch thêm: “Những ngÆ°á»i Ä‘i trÆ°á»›c đặt ra những giai thoại nà y vừa dá»±a trên thá»±c tiá»…n, vừa có chút hoang Ä‘Æ°á»ng, truyá»n khẩu từ Ä‘á»i nà y sang Ä‘á»i khác. Giai thoại hai vị hoà ng tá» không rõ tên, không rõ dá»… thÆ°á»ng. Còn nói ông tổ là ăn xin, tại sao? Nghá» có 3 vị Thánh Tổ gồm tổ tiên, tiên nhân và Thánh trong ba vị Thánh tổ nghá» có má»™t ngÆ°á»i là hà nh khất. bởi váºy giá»›i nghệ sÄ© eo sèo cho tiá»n vì há» nghÄ© rằng cùng má»™t ông Tổ không nên thà cho nhau. Câu chuyện nà y tồn tại quá lâu nên khi được truyá»n miệng lại cÅ©ng khác Ä‘i Ãt nhiá»u khiến các các nghệ sÄ© trẻ sau nà y hiểu lầm.
Theo những nghệ sÄ© là m nghá» lâu năm, phong tục thá» rổ xuất phát từ các Ä‘oà n hát bá»™i dần lan sang cải lÆ°Æ¡ng, tuồng chèo, kịch nói… Vá» sau, ca sÄ©, diá»…n viên, ngÆ°á»i mẫu, nhà sinh sản, nhạc sĩ… cÅ©ng tham dá»± và duy trì việc cúng tổ hà ng năm và khấn tổ trÆ°á»›c khi ra diá»…n.
Cách cúng giỗ tổ nghỠsân khấu của nghệ sĩ Việt
Má»—i năm đến ngà y giá»— tổ, các nghệ sÄ© trong Nam, ngoà i Bắc Ä‘á»u có những hoạt Ä‘á»™ng để tôn nghá» và hoà i tưởng tổ nghiệp.
Các Ä‘Æ¡n vị và sân khấu read more thÆ°á»ng tổ chức lá»… giá»— tổ riêng nhÆ°ng thÆ°á»ng có 3 hoạt Ä‘á»™ng chÃnh: Lá»… dâng hÆ°Æ¡ng, dâng hoa Tổ nghá»; Lá»… tri ân những nghệ sÄ© cao tuổi, hoà i tưởng những nghệ sÄ© đã tắt thở và vinh doanh những nghệ sÄ© đã có những đóng góp trá»™i; rút cục là những tiết mục văn hóa nghệ thuáºt đặc sắc.
Các nghệ sÄ© khắp nÆ¡i hÆ°á»›ng vá» tổ nghá». Äến vá»›i ngà y giá»— tổ trang trá»ng, ngÆ°á»i mang hoa, ngÆ°á»i mang trái cây, ngÆ°á»i mang heo quay, ngÆ°á»i mang gà luá»™c dâng lên bà n Ä‘á»™c tổ để biểu thị lòng tôn kÃnh đến tổ nghiệp, nom tổ nghá» phù há»™ sá»± nghiệp gặp may mắn ngà y cà ng phát triển.